सम्पादकीय
आज अष्टमी पर्व, यसपर्वमा नेपाली समाजमा अष्टमीको विशेष धार्मिक, सांस्कृतिक, र सामाजिक महत्त्व छ। यस दिन विशेष पूजाहरू गरी देवताहरूको आशीर्वाद प्राप्त गर्नका लागि प्रार्थना गरिन्छ। साथै, परिवार र समाजका सदस्यहरूबीच एकता र आपसी सुमधुर सम्बन्धको विकास गर्ने उद्देश्यले पनि दशैँलाई विशेष पर्वका रूपमा मनाइन्छ।
विशेषगरी, अष्टमीमा महिलाहरूको विशेष सहभागिता हुन्छ। उनीहरूले दुर्गा मातालाई प्रसन्न गराउनका लागि व्रत बस्छन्, पूजा गर्दछन्, र विभिन्न धार्मिक अनुष्ठानहरूमा सहभागी हुन्छन्। साथै, अष्टमीमा देवी दुर्गालाई प्रसन्न पार्न शक्ति प्राप्त गर्नका लागि विविध तन्त्र(मन्त्रको प्रयोग गर्ने तान्त्रिक विधिहरू पनि प्रचलित छन्। यो दिन महिलाहरूले विशेष गरी पूजा आराधना गर्दै परिवारको कल्याण, दीर्घायु, र समृद्धिको कामना पनि गर्दछन्।
समाजमाअष्टमी पर्वले ठूलो प्रभाव पार्दछ। दशैँको समय नेपाली समाजमा मेलमिलाप, सहकार्य, र सामूहिक भावना बढाउने अवसर अष्टमी पर्वले प्रदान गरेको छ ।यस पर्वमा परिवारका सदस्यहरू सँगै भेला भएर पूजामा सहभागी हुन्छन् र आशीर्वाद ग्रहण गर्दछन्। यो पर्वले जाति, धर्म, र वर्ग भिन्नतालाई भुलेर सबैलाई एकै सूत्रमा बाँध्न सहयोग पुर्याउँछ ।
सामाजिक रूपमा, दशैँ र विशेष गरेर अष्टमीको पर्वले सामाजिक तथा आर्थिक गतिविधिमा पनि असर पुर्याउँछ। दशैँको समय बजारहरूमा चहलपहल बढ्छ, किनमेलको माहोल तातिन्छ, र स्थानीय उत्पादनहरूलाई बजारमा विशेष प्राथमिकता दिइन्छ। दशैँको बेला नयाँ कपडाहरू, खाद्य सामग्रीहरू, र अन्य सामाग्रीहरूको खरिद(बिक्रीमा व्यापक वृद्धि हुन्छ, जसले आर्थिक चक्रलाई सक्रिय पार्छ। अष्टमीको समय विशेष गरेर पशुहरूको माग बढ्छ, किनकि बली दिने परम्पराका कारणले गर्दा खसी, बोका,राँगो, हाँस जस्ता पशु पन्छिहरु बढी मात्रामा खरिद गरिन्छन्। तर हिजो आज बलि प्रथा विरुद्ध धेरै आवाज र जन चेतना सँगै यो प्रथा धेरै कम हुँदै गएको पाईन्छ।
अष्टमीपर्व लाई २ वटा दृष्टिकोणले हेरिने गरेको छ । जो परमपरागत दृष्टिकोण र आधुनिकदृष्टिकोण रहेका छन् ।परम्परागत दृष्टिकोणमा देवी दुर्गाको पूजा, बलि, र तान्त्रिक विधिहरूलाई प्राथमिकता दिइन्छ। तर, आधुनिक समाजमा यो दृष्टिकोणमा केही परिवर्तनहरू देखिएका छन्। विशेषगरी शहरी क्षेत्रहरूमा अहिंसात्मक विधिहरूको प्रयोग र पशुबलिको सट्टा फलफूल बलिदान दिने प्रचलन बढेको छ। यो परंपरा नेवार समुदायको बज्रयानी बौद्ध धर्म भित्र पुस्तौंदेखि हालसम्म चल्दै आएको छ।यसले परम्परा र आधुनिकतालाई समन्वय गर्दै धार्मिक आस्थालाई अद्यावधिक गर्ने प्रयास गरिएको छ।
आजकल मानिसहरूले अष्टमीलाई पर्यावरणीय दृष्टिकोणबाट पनि हेर्न थालेका छन्। बलि दिने परम्परामा कटौती गर्ने, देवीपूजामा कम साधन(स्रोतहरूको प्रयोग गर्ने, र समाजमा मेलमिलापको सन्देश फैलाउने कामहरूमा ध्यान दिन थालिएको छ। अष्टमीको आधुनिक रूपले धार्मिक आस्था र सामाजिक उत्तरदायित्वको बीच सन्तुलन कायम राख्न मद्दत पुर्याएको छ। अष्टमी पर्वलाई समग्रमा भन्नु पर्दा दशैँको अष्टमी नेपाली समाजमा शक्ति, विजय, र धर्मको प्रतीकका रूपमा मानिन्छ। यो पर्वले धार्मिक, सांस्कृतिक, र सामाजिक महत्त्व राख्छ, जसले परिवार र समाजलाई एक सूत्रमा बाँध्न मद्दत पुर्याउँछ। अष्टमीले दुर्गा देवीको पूजा र आशीर्वाद प्राप्त गर्नका लागि विशेष समय प्रदान गर्छ, जसले गर्दा यो दिनलाई सबैभन्दा पवित्र र शुभ मानिन्छ। परम्परा र आधुनिकताको समन्वय गर्दै, अष्टमीको महत्त्वले नेपाली समाजलाई धार्मिक आस्थाको मूल्यमान्यतामा दृढ राख्न मद्दत गरेको छ।
